)
Bij Johannes Vermeer denk je geljik aan het iconische schilderij 'Meisje met de parel' of het intieme 'Het melkmeisje'. Vandaag de dag wordt hij gezien als een van de grootste schilders uit de 17e eeuw, wiens werk miljoenen mensen trekt naar musea over de hele wereld. Maar tijdens zijn leven was hij nauwelijks bekend buiten zijn woonplaats Delft. Hoe kan het dat een schilder die we nu als een genie beschouwen, destijds in relatieve anonimiteit leefde en werkte? In deze blogpost noemen we enkele redenen waarom de ster van Vermeer pas lang na zijn dood begon te schijnen.
- Beperkt oeuvre en lage productiesnelheid: Vermeer was een perfectionist en werkte extreem langzaam en zorgvuldig. Hij produceerde waarschijnlijk maar zo'n twee tot drie schilderijen per jaar, wat resulteerde in een zeer klein oeuvre van ongeveer 35 tot 37 schilderijen. Ter vergelijking: veel van zijn tijdgenoten produceerden honderden werken. Een kleiner oeuvre betekende minder zichtbaarheid en minder kans om een reputatie op te bouwen.
- Regionale focus: Vermeer bracht vrijwel zijn hele leven door in Delft. Zijn klantenkring was vooral lokaal, met als belangrijkste mecenas Pieter Claesz. van Ruijven, die een groot deel van zijn werken bezat. Vermeer reisde waarschijnlijk niet veel en nam niet deel aan de grotere kunstmarkten in steden als Amsterdam, die een breder publiek trokken.
- Geen leerlingen of atelierproductie: In tegenstelling tot veel succesvolle schilders uit die tijd, die vaak een groot atelier met leerlingen hadden die meewerkten aan de productie van schilderijen, lijkt Vermeer geen grote groep leerlingen te hebben gehad. Dit betekende dat er geen 'Vermeer-stijl' of 'Vermeer-school' ontstond die zijn naam en werk verder zou dragen na zijn dood.
- Geen zelfportretten of biografische aantekeningen: Er zijn geen bekende zelfportretten van Vermeer, en ook geen gedetailleerde biografische geschriften uit zijn tijd. Dit, gecombineerd met zijn stille en geconcentreerde manier van werken, heeft ertoe geleid dat hij de bijnaam 'Sfinx van Delft' kreeg; er is relatief weinig persoonlijks over hem bekend.
- Financiële problemen en ineenstorting van de kunstmarkt: Na het Rampjaar 1672 stortte de Nederlandse economie en daarmee de kunstmarkt in. Vermeer raakte diep in de schulden en stierf in 1675 in relatieve armoede. Zijn weduwe, Catharina Bolnes, moest veel van zijn schilderijen verkopen of verpanden om de schulden te dekken, wat ertoe leidde dat zijn werken verspreid raakten en hun herkomst soms onduidelijk werd.
- Latere 'herontdekking': Het duurde tot de 19e eeuw voordat Vermeer werd ‘herontdekt’ door de Franse kunstcriticus Théophile Thoré-Bürger. Hij publiceerde in de jaren 1860 een reeks artikelen over Vermeer, waardoor zijn werk onder de aandacht kwam van een breder publiek en zijn reputatie begon te groeien tot de wereldwijde erkenning die hij nu geniet.
Je kunt dus zeggen dat Vermeers nauwgezette, langzame werkwijze, zijn lokale focus en de economische omstandigheden aan het einde van zijn leven allemaal bijdroegen aan het feit dat zijn genialiteit pas veel later volledig werd erkend.
.webp)