.webp)
Hij was een revolutionair in de kunstkritiek en speelde een cruciale rol in de herontdekking en herwaardering van kunstenaars die lange tijd in de vergetelheid waren geraakt.
Radicaal kunstliefhebber
Geboren in 1807 in La Flèche, Frankrijk, was Thoré-Bürger, al vroeg een politiek en sociaal geëngageerd man. Hij was een overtuigd republikein en een fel tegenstander van het autoritaire regime van Napoleon III. Zijn politieke overtuigingen leidden tot verbanning en ballingschap in de jaren 1850, een periode waarin hij in België en Nederland verbleef. Dit is ook de periode waarin hij het Nederlands aandoende pseudoniem Willem Bürger aannam, waaronder hij publiceerde. Deze ballingschap bleek paradoxaal genoeg een vruchtbare periode voor zijn intellectuele ontwikkeling.
De herontdekker van de Hollandse meesters
Het was tijdens zijn verblijf in de Lage Landen dat Thoré-Bürger een diepe fascinatie ontwikkelde voor de zeventiende-eeuwse Nederlandse en Vlaamse kunst. Hij was geen man van de traditionele kunstgeschiedenis; hij zocht naar de menselijke en sociale aspecten in de schilderijen die hij bestudeerde. Hij bewonderde de realistische weergave van het dagelijks leven en de psychologische diepgang van de portretten.
In zijn artikelen schreef hij met aanstekelijk enthousiasme over kunstenaars die door de traditionele kunstcritici als minderwaardig of 'tweederangs' werden beschouwd. Hij was een fervent bewonderaar van Jan van Goyen, Meindert Hobbema, en vooral Johannes Vermeer.
Johannes Vermeer: De herontdekking
Vermeer, die in de negentiende eeuw grotendeels onbekend was, werd door Thoré-Bürger als een van de grootste schilders aller tijden geclaimd. Hij was gefascineerd door de meesterlijke beheersing van licht en schaduw, de verstilde intimiteit van de scènes en de onnavolgbare kwaliteit van de verf.
De fascinatie voor Vermeer werd gewekt toen Thoré-Bürger in 1842 in het Mauritshuis in Den Haag het Gezicht op Delft zag. De naam van Vermeer was destijds alleen in kleine kring bekend, maar Thoré-Bürger was dermate gefascineerd dat hij in de jaren tot aan zijn ballingschap een systematische zoektocht naar Vermeers opzette.
In de jaren 1860 kocht Thoré zijn eerste Vermeer, Staande virginaalspeelster, thans te zien in de National Gallery te Londen. De Franse schilder, tekenaar en lithograaf Henry Grevedon verkocht Thoré-Bürger in juni 1866 de Vrouw met parelsnoer, thans te zien in de Berlijnse Gemäldegalerie. In 1867 betaalde Thoré-Bürger 2000 franc voor de Zittende virginaalspeelster. Het is niet bekend van wie hij dit werk kocht. De zittende virginaalspeelster is sinds 1910 in bezit van The National Gallery in Londen.
Théophile Thoré-Bürger overleed in 1869, maar zijn uitgebreide kunstcollectie bleef in het bezit van zijn familie, met name bij de familie Lacroix. Pas 23 jaar na zijn dood, op 5 december 1892, werd de collectie geveild in het Hôtel Drouot in Parijs. De veilingcatalogus gaf een overzicht van de schatten die Thoré-Bürger gedurende zijn leven had verzameld. De collectie bestond uit 59 schilderijen, waaronder meesterwerken van zijn geliefde 17e-eeuwse Hollandse meesters. Het meest opvallende deel van de veiling was echter de aanwezigheid van meerdere werken van Johannes Vermeer, de kunstenaar die Thoré-Bürger eigenhandig uit de vergetelheid had getrokken.
Sluitstuk van een levenswerk
De veiling markeerde een cruciaal moment in de herwaardering van Vermeer. Waar Thoré-Bürger Vermeer tijdens zijn leven had gepromoot, zorgde de veiling ervoor dat de werken van Vermeer definitief een plaats kregen op de internationale kunstmarkt. De schilderijen die tijdens de veiling van eigenaar wisselden, waren onder meer:
- Het Concert: Dit schilderij werd gekocht door de Amerikaanse verzamelaar Isabella Stewart Gardner. Het doek werd in 1990 gestolen uit het Isabella Stewart Gardner Museum in Boston en is nog steeds niet teruggevonden.
- Zittende virginaalspeelster: Dit werk werd gekocht voor 25.000 franc door Charles Sedelmeyer en bevindt zich nu in de National Gallery in Londen.
- Staande virginaalspeelster: Dit schilderij werd eveneens gekocht door de National Gallery in Londen.
De veiling was een financieel succes en benadrukte de enorme waardevermeerdering van de kunstenaars die Thoré-Bürger had ontdekt en gepromoot. De veiling van de collectie van Thoré-Bürger in 1892 was ook het sluitstuk van een levenswerk. Het zorgde ervoor dat de werken van Vermeer en andere meesters in vooraanstaande musea over de hele wereld terechtkwamen, waardoor ze toegankelijk werden voor het grote publiek.
De volgende keer dat u voor een Vermeer staat, bedenk dan dat u dit mede te danken heeft aan een radicale, verbannen kunstcriticus die de moed had om tegen de stroom in te zwemmen en de schoonheid te zien waar anderen die over het hoofd zagen.
